اروپا و سیاست یک بام و دو هوا در برخورد با تحریم های تسلیحاتی ایران

به گزارش راهبرد معاصر، سیاست ضدایرانی دولت ترامپ در راستای تلاش برای تمدید نامحدود تحریم‌های تسلیحاتی این کشور، با بیانیه تروئیکای اروپایی در برلین بر علیه کشورمان، ابعاد تازه‌ای به خود گرفته است. بیانیه ذکرشده، از سوی سه کشور آلمان، فرانسه و انگلیس، و با محوریت تمدید محدود تحریم های تسلیحاتی ایران، ارائه شده است. از این رو، حمایت پنهان اروپا از مواضع علنی دولت ترامپ نسبت به ایران،  با این طرح پیشنهادی، شکلی آشکار تر به خود گرفته است.

پیشنهاد اروپا در قالب طرح مورد نظر در حالی مطرح می‌شود که کشورهای این حوزه،  با انتشار بیانیه‌ای بر روی سایت رسمی اتحادیه اروپا از تعهدات راسخ خود در قالب حفظ توافق‌نامه برجام سخن گفته و عنوان کرده‌اند، همگی مصمم هستند در چارچوب این توافق به همکاری‌های خود با جمهوری اسلامی ایران ادامه دهند. توافق‌نامه‌ای که به واسطه قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل تایید شده است و حالا دولت ترامپ قصد دارد به واسطه همین قطعنامه بار دیگر اقدامات سخت‌گیرانه‌تری را علیه منافع جمهوری اسلامی ایران به کار گیرد.

جلوگیری از بالاگرفتنِ درگیری‌های احتمالی میان اعضای شورای امنیت و نابودی کامل توافق هسته‌ای برجام، به همراه تلاش برای مجاب نمودن دو کشور چین و روسیه به منظور دادن رای ممتنع به تمدید تحریم های تسلیحاتی ایران، دو دلیل عمده‌ای هستند که اروپا با تمسک به آن ها، پیشنهادِ طرح «تمدید محدودِ تحریم‌های تسلیحاتی ایران» را مطرح ساخته است.

پیشتر همزمان با صدور قطعنامه اروپایی در شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی علیه ایران در روز جمعه، سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان این مطلب را نیز عنوان کردند که از تلاش‌های آمریکا برای بازگشت مجدد تحریم‌های یکجانبه این کشور علیه ایران حمایت نمی‌کنند. با این حال، با وجود حمایت‌های لفظی گسترده مقامات اروپایی از حقوق ایران در قالب برجام، تاکنون هیچ‌گونه اقدامی در راستای حفظ تعهدات مطرح‌شده از سوی کشورهای مورد نظر صورت نگرفته و هیچ‌یک از این حمایت‌ها تاکنون به مرحله عمل نرسیده‌اند. پیشنهادِ اجرای طرحِ تمدیدِ محدودِ تحریم‌های تسلیحاتی ایران پس از به پایان رسیدن موعد نهایی‌شان نیز در شرایطی مطرح می‌شود که خودِ مقامات اروپایی بارها و بارها از عدم حق قانونی و پشتوانه حقوقی دولت آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی صحبت کرده‌اند.

پیش از این، جوزف بورل مسئول سیاست‌خارجی اتحادیه اروپا در همین راستا عنوان کرده بود که آمریکا دیگر هیچ‌گونه حقی در قالب برجام برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران در قالب مکانیسم ماشه نداشته و با استفاده از قطعنامه 2231 نیز برای رسیدن به مقاصد خود، راه به جایی نمی‌برد. جدای از اروپا، دولت‌های روسیه و چین به عنوان حامیان اصلی ایران در پیشبرد مفاد توافق‌نامه برجام و مخالفِ سرسخت تمدید تحریم‌های تسلیحاتی این کشور بارها عنوان کرده‌اند، آمریکا پس از خروج از برجام دیگر نه هیچ حقی برای تمدید محدودیت‌های تسلیحاتی علیه ایران دارد و نه حتی می‌تواند به فعال سازی مکانیسم بپردازد.

در مقابل موضع‌گیری‌های حامیان و مخالفان بازگشت تحریم‌های تسلیحاتی، جمهوری اسلامی ایران به هیچ عنوان حاضر به پذیرشِ هیچ توافق‌نامه‌ای مبنی بر بازگشت مجدد تحریم‌های تسلیحاتی حتی به صورت محدود نبوده و نمی‌خواهد در برابر فشارهای آمریکا که حالا از سوی اروپا نیز تقویت می‌شود، امتیاز «انقضای کلی تحریم‌های تسلیحاتی‌اش»را به بهای کمتری همچون « تمدید موقت تحریم‌ها » از دست بدهد.  

اروپا سعی دارد، اقدامات خود در راستای صدور بیانیه ضد ایرانی در برلین و ارائه طرح «تمدید محدود» تحریم‌های تسلیحاتی را به واسطه ممانعت از فعال سازی مکانیسم ماشه و جلوگیری از ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل توجیه‌پذیر سازد و در قالبِ یک میانجی‌گر حرفه‌ای، ضمن دنبال‌کردن منافع خود در هر دو جبهه درگیری، بر اختلافاتِ گسترده‌ای که میان ایران و آمریکا وجود دارد، سرپوش گذارد. این در حالی است که شواهد بسیاری از رایزنی‌های پشت پرده غرب و اروپا در وین علیه منافع ایران حکایت دارند، ضمن اینکه راهکار ارائه شده از سوی اروپا عملاً با پایان دوره درنظر گرفته شده برای تحریم‌های تسلیحاتی ایران، فاقد کارایی و هرگونه ارزش خواهد بود، دلیل این مساله هم این است که اساسا تداوم تحریم‌ها در یک بازه زمانی دیگر، محلی از اعراب نخواهد داشت و هیچ توافق‌نامه و یا سند دارای ارزش حقوقی و قابلیت اجرایی دیگری مبنی بر لزوم تمدید مجدد آنها وجود ندارد.

 اگرچه برجام به عنوان یک توافق‌نامه، مورد تایید کشورهای اروپایی قرار گرفته است، اما روند مذاکرات و روابط میان کشورهای اروپایی با ایران پس از این توافق‌نامه، نشان می‌دهد، عملا هیچ نوع برآیندِ مثبتی در قبالِ آن، تاکنون نصیب ایران نشده است. واضح است که در برهه کنونی، برای طرف‌های اروپایی، پایبندی به تعهدات حاصل از مذاکراتِ مخفیِ آمریکا و اروپا در باب موضوع ایران، از توافقات شکل گرفته در قالب موافقت‌نامه برجام، پیشی گرفته‌ است و بر همین اساس است که متحدانِ اروپاییِ آمریکا سعی دارند از ظرفیت‌های موجود در حداقل رابطه‌ای که با مقامات ایرانی برایشان باقی مانده، نهایت استفاده را به کار برده و با تداوم فشارهای آمریکا در سطحِ محدود، موقعیت ایران را در برابر منافعی که قرار است این کشور تحت عنوان مفاد توافق هسته‌ای، پاییز امسال به دست آورد، مجددا به خطر انداخته و در مقابل این پیشنهاد، امتیازاتی را از دولت ترامپ دریافت نمایند.

حالا، اتحادیه اروپا با تاکید بر لزومِ حفظِ برجام، از تصمیم خود در راستای نجاتِ کلیتِ توافق نامه‌ای حرف می‌زند که از مدت‌ها پیش عملاً هیچ‌گونه اقدامی در راستای اجرایی ساختنِ تعهداتِ مطرح شده در آن به عمل نیاورده است. «مکانیسم ماشه» تنها بخشی از برجام است که بارها از آن برای سوء استفاده و ارعاب علیه اقدامات جمهوری اسلامی ایران استفاده شده و هنوز هم فعال شدن کاملِ این مکانیسم در دستورکارِ آمریکا و حامیان اروپایی‌اش برای منفعل ساختنِ هرچه بیشترِ ایران قرار دارد. در حقیقت می‌توان گفت توافق‌نامه برجام بیشتر از آنکه برای جمهوری اسلامی ایران زمینه تعامل و همکاری با جامعه جهانی را فراهم آورد، قدرت مانور واقعی‌اش را هم سلب کرده است و مدت‌هاست که بنابر شرایط ایجاد شده، به عنوان عاملی بازدارنده بر سر راه اهداف اجرایی ج.ا. ایران عمل می‌کند.  

در چنین شرایطی نیاز است، جمهوری اسلامی ایران چند اقدام اساسی را در اولویت استراتژی‌های خود قرار دهد:

• اول: فاصله‌گرفتن از کشورهای اروپایی و آشکارسازی اهداف واقعی‌شان (به افکار عمومی) از پیشنهاد طرح «تمدید محدود تحریم های تسلیحاتی ایران» و معرفی آنها به عنوان  همراهان آمریکا در مخالفت با برجام در عرصه روابط بین الملل.
• دوم: هماهنگی هر چه بیشتر با کشورهای روسیه و چین و تلاش برای آَشکار‌سازی حمایت‌های علنی آنها از حقوق ایران در شورای امنیت و در برابر اروپا و آمریکا
• سوم: تاکید بر اصل مقاومت و عدم سازش با آمریکا در موضوع تمدید تحریم‌های تسلیحاتی و هشدار در مورد عواقب ناشی از اقدامات احتمالی ضد ایرانی در مجامع بین المللی